İmar Hukukunda Uygulama İmar Planlarının Nazım İmar Planlarına ve Diğer Planlara Uygunluğu

İmar mevzuatımız, geçirdiği belirli bir sürecin sonucunda, farklı ölçeklerde düzenlenen farklı plan türlerini ihtiva etmektedir. Buna kalkınma planları ile bölge planları gibi sosyo-ekonomik planları da eklersek, ortada birbirinden farklı ölçek ve özelliklerde çok sayıda plan türünün mevcudiyeti göze çarpmaktadır.

İşte bu planlar arasında, bu planların birbirini yönlendirmesini ve denetlemesini öngören kademeli birliktelik ilkesi söz konusudur. Gerek mevzuatımız ve gerekse Danıştay içtihatları sonucu gelişmiş bu ilkeye göre her plan, kendisinden daha üst ölçekli planlara uygun olmak zorundadır.

İmar planlarının sebebini İmar Kanunu ve plan yapma yetkisi veren diğer mevzuat teşkil etmektedir.[1] Dolayısıyla her bir plan, hem imar mevzuatına, hem de üst ölçekli plana uygun olmak zorundadır.

Uygulama imar planlarının dayanağını (sebebini) ise nazım imar planları teşkil eder. Nazım imar planı olmadan ya da nazım imar planına aykırı olarak hazırlanan imar planları hukuka aykırılık teşkil edecektir. Bu kapsamda; nazım imar planında belirlenen arazi kullanım kararları alt ölçekli uygulama imar planlarıyla değiştirilemez, aykırı düzenlemeler getirilemez. Uygulama imar planları nazım imar planlarına aykırı olamaz.

Örneğin nazım imar planında kreş alanı olarak ayrılmış bulunan taşınmazın, uygulama imar planında sağlık alanına dönüştürülmesi de planlama ilkelerine aykırılık teşkil eder. Keza, nazım imar planında konut alanı olarak ayrılan taşınmazların 1/1.000 ölçekli uygulama imar planında resmi hizmet alanı olarak ayrılması mümkün değildir.

Danıştay 6. Dairesi, 24.04.2003, E:2002/402, K:2003/2570: 1/5000 ölçekli nazım imar planına aykırı olan 1/1000 ölçekli planda imar mevzuatına uyarlık bulunmadığı.

Dava, mülkiyeti … Belediyesine ait 27343 sayılı parselin kreş alanından sağlık tesisleri alanına dönüştürülmesi yolundaki 1/1000 ölçekli imar planı değişikliğine ilişkin 15.4.1997 günlü, 121 sayılı … belediye meclisinin ısrar kararının iptali İstemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, Danıştay 6. Dairesinin 22.6.2001 günlü, E:2000/1194, K:2001/3544 sayılı bozma kararına uyularak, dava konusu yapılmayan 1/5000 ölçekli planda kreş alanında kalan taşınmazın sağlık tesisleri alanına dönüştürülmesine ilişkin 1/1000 ölçekli plan değişikliğinde mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare tarafından temyiz edilmiştir.

Temyize konu Ankara 6. İdare Mahkemesinin (…) kararında, (…) bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, bozma istemi yerinde görülmeyerek mahkeme kararının onanmasına 24.4.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Not: Uygulama imar planlarında, nazım imar planlarına uygunluk yönünden bazı istisnalar söz konusudur. Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 24. maddesine göre, nazım imar planları üzerinde gösterilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının konum ile büyüklükleri, toplam standartların altına düşülmemek, nazım imar planının ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü ve genel işleyişini bozmamak ve hizmet etki alanı içinde kalmak şartı ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşü dikkate alınarak uygulama imar planlarında değiştirilebilir.

Aynı maddeye göre uygulama imar planlarında, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, otopark, cep otoparkı, yol boyu otopark, durak cebi, aile sağlık merkezi, mescit, karakol, muhtarlık, trafo gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını artırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonlar ayrılabilir ve bu fonksiyonların konulması nazım imar planına aykırılık teşkil etmez.

Araç trafiğine ayrılmış şerit sayısını azaltmamak ve ilgili TSE standartlarına uymak kaydıyla; taşıt yollarının yaya, engelli ve bisiklet kullanımına ayrılmış kısımlarının genişlikleri, nazım imar planında değişikliğe gerek olmaksızın uygulama imar planında artırılabilir.

[1] Sancakdar, Oğuz, Belediyelerin İmar Planını Yapması-Değiştirmesi ve İptal Davası, 1996, s. 201

Kaynak : https://gayrimenkulmevzuati.com/